به گزارش سفیرافلاک، چند سالی است که کاهش بارندگی ها سبب پدیده خشکسالی در کشور شده است، موضوعی که خسارت های زیادی به بخش های مختلف خصوصا کشاورزی وارد کرده و تداوم خشکسالی، لزوم توجه به این بخش را بیشتر می کند که با ارائه راهکارهای لازم بتوان از وضعیت بحرانی خارج شد.

در حال حاضر سرانه مصرف آب در بخش کشاورزی ۹۰ درصد، بخش شرب هشت درصد و صنعت دو درصد است که در این راستا نیاز است با استفاده از تغییر در الگوی کشت کشاورزان و روش های نوین آبیاری، بتوان با کمترین مصرف آب در حوزه کشاورزی، بیشتری بهره وری را داشت.

مدتهاست که زنگ خطر کم آبی و کسری آب در سدها، چشمه ها و قناتها به صدا درآمده است، این موضوع در حال تبدیل شدن به یک بحران جدی است، در کنار این، مشکل اصلی برداشت های بی رویه از منابع آب های زیرزمینی، شرایط کم آبی را وخیم تر می کند و همین امر بیشتر اثرات نامطلوب را در حوزه کشاورزی به جای خواهد گذاشت.

سال گذشته خشکسالی در بخش کشاورزی در ۵۰ سال اخیر بی سابقه بود و میلیاردها تومان به حوزه کشاورزی خسارت وارد کرد، اما امسال وضعیت بهتر از پارسال نیست و از هم اکنون هشدارهایی مبنی بر مدیریت مصرف و استفاده بهینه از منابع آبی داده شده است.

تداوم بحران خشکسالی

یک دهه پیش بود که طرحی به عنوان الگوی کشت برای کشاورزان در نظر گرفته شد که طبق آن، کشاورزان می توانند ۱۰ درصد زمین های خود را به کشت محصولات آبدوست اختصاص داده و مابقی را برای سایر کشتها در نظر بگیرند، الگویی که اگر اجرا می شد می توانست سهم بسزایی در مدیریت مصرف آب داشته باشد اما متاسفانه طی این سالها این الگو رعایت نشده و در نهایت عدم رعایت این الگو سبب شده تا توازن در تولید محصولات کشاورزی و عرضه آنها به هم بخورد.

علیرغم محدودیت منابع آبی و تداوم خشکسالی، اما باز هم شاهد کشت بی رویه محصولات آبدوست هستیم، محصولاتی که با برداشت های بی رویه از سطح آب، رمقی برای منابع زیرزمینی نگذاشته و جان این منابع را می مکند، محصولاتی از جمله برنج، سیب زمینی، هندوانه، پیاز و محصولات دیگری که سالهاست به صورت بی رویه کشت می شوند.

بسیاری از کشاورزان معتقد هستند که کشت برنج به دلیل سودآوری بالا بسیار به صرفه بوده و همین سبب شده تا کشاورزان به سمت کشت این محصول ترغیب شوند و هر ساله علیرغم هشدارها مبنی بر محدود بودن کشت برنج، اما مزارع زیادی از برنج را می بینیم که غرق در آب شده اند.

در این میان برخی از کشاورزان به استان های دیگر برای کشت محصولات آبدوست مهاجرت کرده و زمین های کشاورزی را برای مدتی اجاره می گیرند، در این زمین ها انواع محصولات آبدوست کشت می شود و در نهایت زمین ها تشنه تر از همیشه می شوند.

کاهش ۳۸ درصدی مخازن سدهای لرستان

داریوش حسن نژاد مدیر عامل آب منطقه ای لرستان در گفتگو با خبرنگار سفیرافلاک، اظهارداشت: متوسط سطح آب زیر زمینی نسبت به سال گذشته حدود دو متر افت داشته است که معادل حجمی حدود ۱۵۸ میلیون متر مکعب بوده و ۷۶ درصد کاهش داشته است.

 وی افزود: دشت الشتر با افت ۳.۳ متر و کسری مخزن ۲۱میلیون متر مکعب، دشت الیگودرز با افت حدود سه متر و کسری مخزن حدود۶۱ میلیون مترمکعب بیشترین تغییرات سطح آب زیر زمینی را داشتند و در مجموع سطح آبهای زیر زمینی استان در بلند مدت به طور متوسط حدود ۵.۵  متر افت و کسری مخزن ۴۱۳ میلیون مترمکعب داشته که معادل افت سالانه ۲۰ سانتیمتر و کسری مخزن حدود ۱۶ میلیون متر مکعب است که نشان دهنده روند کاهشی منابع آب زیر زمینی در استان است.

حسن‌نژاد با اشاره به آخرین وضعیت مخازن سدهای لرستان گفت: در حال حاضر حجم کل مخزن سدهای مروک، ایوشان، تنگ هاله، خان‌آباد، کزنار و حوضیان ۲۰۸٫۷۱ میلیون متر مکعب است و ۳۵ درصد مخازن سدهای لرستان پر می باشد که حجم آب موجود در پشت سدهای استان ۷۳٫۳۴ میلیون متر مکعب بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۳۸ درصد کاهش داشته است.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای لرستان افزود: هم‌اکنون مجموع آب ورودی‌ شش سد استان ۳٫۶۴ متر مکعب در ثانیه است که با توجه به میزان نزولات جوی و کاهش قابل ملاحظه حجم آب موجود پشت سدها، رعایت الگوی کشت و میزان برداشت از منابع آبی و مصرف بهینه آب ضروری است.

حسن‌ نژاد خاطرنشان کرد: در شهرستانهای دلفان و سلسله، کشت سیب زمینی و چغندر ممنوع اعلام شده و کشاورزان تنها با استفاده از منابع آب سطحی و رعایت الگوی کشت اعلام شده توسط جهاد کشاورزی و اخذ مجوز و تمدید پروانه از شرکت آب منطقه‌ای قادر به کشاورزی هستند.

وی نصب کنتور هوشمند را ضروری برشمرد و عنوان کرد: مالکان چاه های کشاورزی موظف هستند تا پایان فصل کشت نسبت به نصب کنتور اقدام نمایند و در غیر این صورت برق و آب مصرفی چاه با تعرفه آزاد محاسبه و برق چاهها دارای اضافه برداشت قطع خواهد شد.

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای لرستان خاطرنشان کرد: سال گذشته ۱۰۲ حلقه چاه غیر مجاز مسدود شد اما هم اکنون هزار و ۳۴۶ حلقه چاه آب غیر مجاز در استان وجود دارد که طبق برنامه، برای انسداد در دستور کار قرار دارند.

کاهش ۶ درصدی بارندگی ها در سال زراعی

زینب اکبری معاون هواشناسی لرستان در گفتگو با خبرنگار سفیرافلاک، اظهار داشت: متوسط بارش سال زراعی در استان تا امروز ۳۲۳ میلیمتر ثبت شده که این میزان بارندگی نسبت به سال زراعی گذشته شش درصد و نسبت به بلند مدت ۳۳ درصد کاهش داشته است.

وی افزود: میزان بارندگی تا پایان فروردین، طبق پیش بینی های انجام شده کمتر از حد نرمال خواهد بود.

کشت های جایگزین محصولات آبدوست

مجتبی میر معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی لرستان در گفتگو با خبرنگار سفیرافلاک، اظهارداشت: با توجه به کاهش میزان بارندگی ها در استان، منابع آب های سطحی هم کاهش پیدا کرده و این میزان آب، پاسخگوی کشت بهاره نیست، همچنین وضعیت رودخانه های استان نیز رضایت بخش نمی باشد که نمونه آن رودخانه کشکان است که وضعیت مناسبی از نظر میزان آب ندارد.

وی افزود: میزان آب منابع زیر زمینی با توجه به کاهش بارندگی ها، کاهش پیدا کرده و عددی را که نشان می دهند گویای وضعیت خوبی نیست و با توجه به این شرایط، بازنگری کشت محصولات کشاورزی لازم است که کشت های دیگری جایگزین محصولات آبدوست شوند.

معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی لرستان تصریح کرد: در همین راستا طبق مصوبه ای که صادر شده، کشت برنج در استان های شمالی صورت می گیرد و در همین راستا کشت برنج و سیب زمینی که از محصولات گیاهی آبدوست هستند، ممنوع می باشد و در مناطقی که کشت برنج محدود شده است، کشاورزان می توانند کشت گیاهان علوفه ای را جایگزین کنند، یا از کشت دیگر گیاهانی استفاده کنند که نیاز به آب کمتری داشته باشد.

میر با اشاره به آموزش کشاورزان گفت: برهمین اساس جهاد کشاورزی در دهستان ها و روستاها نسبت به راهنمایی و آموزش کشاورزان برای کشت های جایگزین اقدام نماید که یکی از مهمترین برنامه های این آموزشها، استفاده از روش های نوین آبیاری است که در مصرف آب صرفه جویی می شود.

وی چاه های غیر مجاز را یکی از مهمترین مشکلات در این حوزه برشمرد و افزود: استفاده بی رویه از منابع آبی توسط چاه های غیر مجاز در برخی از شهرستانها چالش برانگیز است که متاسفانه برخی از افراد از چاه های غیر مجاز برای کشاورزی استفاده می کنند که ضروری است با هماهنگی دستگاه ها، این چاه ها مسدود شود.

۷۵۰۰ هکتار برنج در لرستان کشت شد

معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی لرستان عنوان کرد: یکی از مضرات کم آبی و برداشت های بی رویه آب، فرونشست زمین است که در مناطقی از استان شاهد فرونشست هستیم و این بسیار خطرناک است چرا که وقتی زمین دچار فرونشست شود در واقع خاصیت خود را برای ذخیره آب از دست می دهد.

میر با تاکید بر مدیریت مصرف آب، گفت: در این شرایط کم آبی مدیریت مصرف آب بسیار مهم است، متاسفانه برخی از کشاورزان غیر بومی برای کشت محصولات آبدوست مانند سیب زمینی به استان های دیگر می روند که کشاورزان توجه داشته باشند و زمین های کشاورزی را به کشاورزان غیر بومی اجاره ندهند.

وی با اشاره به کشت برنج در سال گذشته بیان کرد: سال گذشته هفت هزار و ۵۰۰ هکتار برنج در اراضی استان کشت شده که این محصول بسیار آبدوست است و توصیه شده که امسال کشاورزان، کشت های دیگر را جایگزین نمایند.

منع اجاره زمین های کشاورزی به غیر بومی ها

احمدرضا دالوند معاون استانداری لرستان گفت: با توجه به کاهش بارندگی ها، سطح آب های زیرزمینی کاهش یافته و همین کاهش میزان بارندگی سبب شده تا وضعیت در حوزه آب با بحران مواجه شود که با تدابیر لازم و برنامه ریزی باید تلاش کرد که شرایط آب آشامیدنی و کشاورزی وخیم نشود و مدیریت مصرف در این بخش ضروری است.

وی افزود: متاسفانه در سطح استان، چاه هایی وجود دارند که به صورت بی رویه از آبهای زیر زمینی برداشت می کنند، علاوه بر این آبیاری به صورت سنتی نیز سبب هدر رفت آب می شود که باید در این زمینه اقداماتی صورت گیرد تا آب به صورت بهینه مورد مصرف قرار گیرد.

معاون استانداری لرستان با اشاره به کشت محصولات آبدوست، تصریح کرد: کشت محصولات آبدوست در برخی از شهرها ممنوع بوده اما با توجه به استراتژیک بودن محصولی مانند برنج، باید کشت آنها محدود شود ولی کشت این محصول در مناطق پربارش مانند استان های شمالی ممنوعیتی ندارد.

دالوند عنوان کرد: همچنین کشت چغندر و سیب زمینی در استان باید محدود شود و نباید زمین های کشاورزی به کشاورزان غیر بومی اجاره داده شود چرا که اجاره زمین ها و کشت محصولات آبدوست می توانند خسارت های بسیار زیادی را در حوزه آب به دنبال داشته باشد.

آبیاری نوین، راهکاری برای جلوگیری از هدرفت آب

وی با اشاره به کنتورهای هوشمند گفت: چاه های آب با نصب کنتورهای هوشمند باید مدیریت شوند و جهاد کشاورزی نیز باید کشاورزان را در راستای الگوی کشت مناسب آموزش دهند که کشت های جایگزین را در این شرایط کم آبی مد نظر قرار دهند.

معاون استاندار لرستان آبیاری نوین را روشی مناسب در مدیریت آب کشاورزی دانست و افزود: باید به سمت و سوی روش های آبیاری نوین حرکت کرد چرا که این اقدام از هدررفت و پرت آب جلوگیری می کند و میزان آب مورد نیاز برای اراضی کشاورزی به صورت اصولی مورد مصرف قرار می گیرد.

دالوند اظهار داشت: تکمیل دو سد که تامین آب شرب را بر عهده دارند ضروری است که یک مورد از این سدها در مصوبات سفر ریاست جمهوری قرار گرفته البته نکته اساسی در مصرف آب شرب، توجه جدی به فرهنگ سازی و صرفه جویی است که با فرهنگ سازی می تواند مصرف آب شرب را مدیریت کرد.

کاهش نزولات جوی سبب مشکلاتی در حوزه آب شده است، تنها راه عبور از این بحران خشکسالی، مدیریت مصرف آب و استفاده بهینه از منابع آبی است و در این میان توجه ویژه کشاورزان به رعایت الگوی کشت می تواند نقش مهمی در مصرف بهینه آب داشته باشد.

انتهای پیام/