به گزارش خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «سفیرافلاک»، رشته‌کوه زاگرس با گستره‌ای وسیع از جنگل‌های بلوط، یکی از ارزشمندترین منابع طبیعی ایران محسوب می‌شود که علاوه بر زیبایی طبیعی، نقشی حیاتی در حفظ تنوع زیستی، کنترل فرسایش خاک، ذخیره منابع آبی و تعدیل اقلیم دارد. با این حال، سال‌هاست که این سرمایه ملی زیر سایه تهدیدهای متعدد انسانی و طبیعی قرار گرفته است به‌طوریکه قطع بی‌رویه درختان، آتش‌سوزی‌های عمدی و سهوی جنگل‌ها، چرای مفرط دام، و نبود نظارت کافی از سوی نهادهای مسئول زخم‌هایی عمیق بر پیکر این زیست‌بوم ارزشمند وارد کرده است.

در شهرستان رومشکان از توابع استان لرستان، تخریب منابع طبیعی چهره‌ای ملموس‌تر به خود گرفته است، در حالی که این شهرستان از گازکشی بهره‌مند است اما استفاده از چوب درختان برای تهیه ذغال و روشن کردن آتش به‌ویژه در فصل بهار و ایام تعطیلات همچنان رواج دارد. 

درختان بلوط تنها با چند ضربه تبر، برای فروش ذغال یا درست‌کردن کباب قربانی می‌شوند و جالب آنجاست که رومشکان هیچ مکان تفریحی مناسب یا تجهیز شده‌ای ندارد و بهترین و تنهاترین مکان تفریحی برای مردم، دامنه کوه‌های آن است.

این شهرستان دارای طبیعتی زیبا و آرام با پوشش درختان بلوط و سایه‌سار درختان اکالیپتوس و سرو است که این روزها همین طبیعت هم حال خوشی ندارد و در غیاب امکانات و نیروهای نظارتی کافی روز به روز آسیب‌پذیرتر می‌شود.

تشدید تخریب جنگل‌های زاگرس

حسین امرایی فعال محیط‌زیست در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «سفیرافلاک» با اشاره به روند فزاینده تخریب جنگل‌های زاگرس، اظهار داشت: تخریب منابع طبیعی در شهرستان رومشکان به‌ویژه قطع درختان بلوط برای تهیه ذغال یا روشن کردن آتش در ایام تعطیلات به یکی از معضلات جدی این منطقه تبدیل شده است.

وی افزود: تخریب جنگل‌های رومشکان در حالی‌ست که اغلب خانوارهای این منطقه به گاز شهری دسترسی دارند و چنین اقداماتی نه از روی نیاز بلکه از سر بی‌توجهی و سودجویی صورت می‌گیرد.

این فعال محیط‌زیست با بیان اینکه بسیاری از درختان قطع‌شده دارای قدمتی چند دهه‌‌ای تا چند صد ساله‌اند افزود: تداوم این روند به‌ویژه در فصل بهار که حضور مردم در طبیعت افزایش می‌یابد، زنگ خطری جدی برای آینده منابع طبیعی این منطقه به‌شمار می‌رود.

این دوستدار طبیعت به مشکلات موجود در حوزه حفاظت از منابع طبیعی اشاره  کرد و گفت: کمبود شدید نیرو، تجهیزات ناکافی و نبود امکانات اولیه نظارتی در اداره منابع طبیعی از جمله موانع مهم در مقابله با تخریب جنگل‌هاست. در بسیاری از مناطق، نیروهای نظارتی باید با حداقل امکانات، وسعت زیادی از اراضی را پایش کنند که عملاً امکان‌پذیر نیست.

امرایی با تأکید بر نقش مهم مردم، فعالان محیط‌زیست و دوستداران طبیعت در حفاظت از منابع طبیعی و مناطق جنگلی، تصریح کرد: در سال‌های اخیر، تلاش شده با استفاده از ظرفیت فضای مجازی، اطلاع‌رسانی درباره خطرات آتش‌سوزی، انتشار کلیپ‌های آموزشی و محتوا‌های انگیزشی و همچنین مشارکت داوطلبانه در مهار آتش‌سوزی‌ها، گام‌هایی در جهت آگاه‌سازی جامعه برداشته شود. با این حال، تا زمانی که همکاری جدی و همه‌جانبه‌ای بین مردم، مسئولان و نهادهای مرتبط شکل نگیرد، نمی‌توان انتظار بهبود وضعیت را داشت.

 این فعال محیط‌زیست اظهار داشت: اگر اکنون برای حفظ و احیای جنگل‌های زاگرس چاره‌ای اندیشیده نشود، در آینده‌ای نزدیک با بحران‌های جبران‌ناپذیر زیست‌محیطی مواجه خواهیم شد.

آرمان عزیزی شهروند اهل رومشکان و ساکن تهران که در ایام تعطیلات نوروز برای دیدار خانواده به زادگاه خود بازگشته بود، در گفتگو با خبرنگار سفیرافلاک با ابراز تأسف از وضعیت فعلی منابع طبیعی این شهرستان، اظهار داشت : در هر بار بازگشت به رومشکان، امیدوار هستم طبیعت زیبای منطقه را سالم‌تر از قبل ببینم اما متأسفانه با صحنه‌هایی مانند قطع درختان، دود ناشی از آتش‌های روشن‌شده در دل طبیعت و ذغال‌های رها شده در دامنه کوه‌ها مواجه می‌شوم که بسیار ناراحت‌کننده است.

نبود امکانات تفریحی در رومشکان

 وی با بیان اینکه مردم این منطقه از امکانات تفریحی مناسب بی‌بهره‌اند، افزود: دامنه کوه‌ها و سایه‌سار درختان، تنها پناهگاه مردم برای گذراندن اوقات فراغت است. در نبود مکان‌های رسمی برای تفریح، استفاده از طبیعت امری طبیعی است اما متأسفانه گاه این حضور به تخریب محیط منجر می‌شود.

عزیزی با تأکید بر لزوم فرهنگ‌سازی و آموزش عمومی برای استفاده درست از منابع طبیعی، بیان کرد: طبیعت رومشکان بسیار زیبا و منحصربه‌فرد است اما اگر نظارت کافی نباشد و مردم نسبت به حفظ آن آگاه نشوند، این سرمایه گران‌بها به‌راحتی از دست خواهد رفت.

محسن محمدی رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان رومشکان در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «سفیرافلاک» اظهار داشت: هرچند در حال حاضر تخریب گسترده‌ای در منابع طبیعی شهرستان رخ نداده است اما باید تأکید کنم که از نظر ما حتی قطع یک درخت نیز قابل قبول نیست. تخریب منابع طبیعی چه در مقیاس کوچک و چه در ابعاد وسیع، خسارتی جبران‌ناپذیر به شمار می‌آید.

کمبود تجهیزات و نیروی انسانی در اداره منابع طبیعی رومشکان

وی افزود: مهم‌ترین چالش ما در مسیر حفاظت از منابع طبیعی، کمبود شدید نیروی انسانی، ماشین‌آلات و تجهیزات مورد نیاز است. طبق استانداردهای جهانی، به ازای هر 5 هزار هکتار، باید یک اکیپ مجهز با نیروی محیط‌بان فعال باشد، این در حالی است که وسعت منابع طبیعی رومشکان ۶۲ هزار هکتار است اما تنها یک دستگاه خودروی خدماتی در اختیار داریم. این کمبودها ما را با مشکلات جدی مواجه کرده است و در مواردی موجب کاهش توان شناسایی و مقابله با تخلفات می‌شود.

محمدی گفت: عوامل تهدیدکننده منابع طبیعی به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند، عوامل طبیعی نخست مانند خشکسالی، تغییرات اقلیمی، ریزگردها و آفات و دوم عوامل انسانی نظیر تهیه هیزم و زغال، شخم‌زدن مراتع، برداشت بی‌رویه گیاهان دارویی، روشن‌کردن و رها کردن آتش در طبیعت و نیز آتش‌سوزی‌های عمدی با هدف آماده‌سازی زمین برای کشاورزی است.

 وی با اشاره به اقدامات نظارتی ایام تعطیل به‌ویژه نوروز عنوان کرد: کشیک‌های شبانه‌روزی به‌صورت مستمر در حال گشت‌زنی هستند و در صورت مشاهده هرگونه تخلف، برخوردی قاطع و قانونی انجام می‌شود. همچنین در ورودی مکان‌های تفریحی، ایست‌های بازرسی مستقر شده‌اند.

رئیس اداره منابع طبیعی رومشکان درباره همکاری بین‌نهادی گفت: هماهنگی بسیار خوبی با فرمانداری، نیروی انتظامی و دستگاه قضایی وجود دارد که این همراهی‌ها ما را در تشکیل پرونده‌های قضایی و اطفای حریق بسیار یاری داده‌اند.

وی تصریح کرد: بدون این حمایت‌ها، پیگیری بسیاری از تخلفات ممکن نبود، در بحث اقدامات فرهنگی انجام‌شده نیز باید گفت به‌منظور افزایش آگاهی عمومی، برنامه‌های متعددی از جمله برگزاری کلاس‌های آموزشی برای دامداران، بهره‌برداران، فرهنگیان و دانش‌آموزان اجرا شده است.

محمدی افزود: همچنین در قالب طرح ملی «کاشت یک میلیارد درخت» و با همکاری نهادهای مختلف، بیش از ۱۵۰ هزار نهال در سطح شهرستان کاشته شد و دانش‌آموزان نیز به‌صورت عملی در فرآیند کاشت و مراقبت از آن‌ها مشارکت داشتند.

محمدی به منطقه باباحبیب اشاره کرد و گفت: این منطقه با وسعتی حدود ۱۱ هزار هکتار، گرچه از لحاظ سیاسی جزو شهرستان رومشکان نیست اما زمین‌های آن در تملک کشاورزان رومشکانی قرار دارد و در حوزه کاری ما محسوب می‌شود. با این حال، بر اساس تقسیمات کشوری جدید، حوزه قضایی و انتظامی آن مربوط به شهرستان کوهدشت است. این موضوع چالش‌هایی را ایجاد کرده است چرا که باوجود بیشترین گزارش تخلفات از این منطقه، نیروهای منابع طبیعی رومشکان در گشت‌زنی و برخورد با متخلفان، از سوی نیروی انتظامی کوهدشت حمایت نمی‌شوند. این شرایط می‌تواند آسیب جدی به منابع طبیعی این منطقه وارد کند.

وی هشدار داد: اگر روند تخریب منابع طبیعی ادامه یابد، در بلندمدت شاهد کاهش پوشش گیاهی، فرسایش خاک، افزایش ریزگردها، تهدید تنوع زیستی و آسیب به منابع آبی خواهیم بود که این پیامدها مستقیماً بر زندگی مردم تأثیر می‌گذارد. هیچ اقدام مؤثری بدون مشارکت مردم به نتیجه  است.

رئیس اداره منابع طبیعی رومشکان به برخی طرح‌های موفق اشاره کرد و گفت: توسعه طرح کمربند سبز دامنه «مهله‌کوه» از بازوند تا سوری از جمله اقدامات ارزشمندی است که طبق ارزیابی کارشناسان کشوری، به‌عنوان «طرح نمونه ملی» شناخته شده و امروز به یکی از مقاصد تفریحی مردم تبدیل شده است.

وی عنوان کرد: از دیگر طرح‌های شاخص اجراشده توسط این اداره، می‌توان به سیستم پخش سیلاب رومشکان اشاره کرد که به‌طور میانگین در هر بارندگی توانایی ذخیره ۵۰۰ هزار مترمکعب رواناب ناشی از سیلاب را دارد و این طرح نه‌تنها از اراضی مسکونی و کشاورزی محافظت می‌کند، بلکه به تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی شهرستان نیز کمک شایانی کرده است.

 انتهای خبر/