این مراسم نه تنها نشانه وفاداری مردم لر به سیره امام حسین (ع) و اهل‌بیت (ع) است، بلکه تجلی احترام آن‌ها به آداب و رسوم نیاکان و اهمیت جایگاه خانواده در فرهنگ لرستان نیز می‌باشد.

گِل‌مالی در لرستان، آئینی است که گذشته و حال را به هم پیوند می‌دهد و نشان می‌دهد که مردم این دیار هنوز هم با همان قلب‌های پر از محبت و وفاداری، در کنار خاندان اهل‌بیت عصمت و طهارت (ع) ایستاده‌اند.

حسن امرایی در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی سفیرافلاک با اشاره به تجربه چندین ساله خود در عکاسی آئین گِل‌مالی اظهار داشت: سال‌هاست که توفیق پیدا کرده‌ام در مراسمات گِل‌مالی در لرستان و شهرستان‌های مختلف آن عکاسی کنم. هر سال با شروع ماه محرم، به‌ویژه در صبح روز عاشورا، به دل جمعیت می‌روم و از نزدیک شاهد شور، عشق و اندوه مردم هستم. این مراسم برای من فقط یک سوژه عکاسی نیست، بلکه بخش مهمی از هویت فرهنگی مردم ماست که هر بار آن را با تمام وجود حس می‌کنم.

وی افزود: جالب است وقتی عکس‌های مراسم گِل‌مالی را با همکارانم در شهرهای دیگر کشور به اشتراک می‌گذارم، همیشه با واکنش‌های خاص و گاه شگفت‌زده آن‌ها روبه‌رو می‌شوم. بسیاری از افراد برای اولین‌بار با این رسم آشنا می‌شوند و می‌گویند که شدت عشق و اندوه مردم لرستان در این مراسم بی‌نظیر است. بارها شنیده‌ام که می‌گویند تصاویر شما بوی همدلی و دلدادگی می‌دهد.

این خبرنگار و عکاس لرستانی عنوان کرد: معتقدم گِل‌مالی تنها یک آئین نیست بلکه این مراسم ادامه همان رسم کهن مردم لرستان است که هنگام از دست دادن عزیزان خود نظیر بزرگان طایفه و جوانان‌شان، برای ابراز عمیق‌ترین غم و اندوه، لباس و صورت خود را به گِل می‌مالیدند و امروز هم در عزای سید و سالار شهیدان، امام حسین (ع)، مردم ما همین اوج اندوه را به نمایش می‌گذارند. این مراسم پیوندی عمیق با فرهنگ، غیرت، احترام به خانواده و عشق به اهل‌بیت (ع) دارد و هر بار که آن را ثبت می‌کنم، انگار بخشی از تاریخ را روایت می‌کنم.

امرایی گفت: برای من، عکاسی از آئین معنوی گِل‌مالی فقط یک کار خبری نیست، بلکه نوعی ادای دِین به فرهنگ غنی لرستان و ارزش‌های حسینی است. بسیار خوشحالم که طی این سال‌ها توانسته‌ام سهم کوچکی در معرفی این آئین ارزشمند به دیگر نقاط کشور داشته باشم و امیدوارم در سال‌های آتی نیز این توفیق را داشته باشم.

گِل‌مالی، اوج اندوه مردم لرستان

علی‌مراد، شهروند لرستانی در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی سفیرافلاک با اشاره به حضور طولانی‌مدت خود در مراسم گِل‌مالی اظهار داشت: از همان کودکی، این مراسم با جان و دل ما عجین شده بود. پدرم در صبح روز عاشورا مرا به محل مراسم گِل‌مالی می‌برد و خودش برایم گِل می‌مالید. آن روزها معنای عمیق این رسم را شاید خوب نمی‌فهمیدم اما با گذشت سال‌ها، فهمیدم که گِل‌مالی یعنی نشانه اوج اندوه، یعنی ما هم شریک غم اهل‌بیت (ع) هستیم.

وی افزود: حالا که خودم پیر شده‌ام، هر سال با شوق و علاقه نوه‌هایم را با خود به مراسم می‌برم. آن‌ها از روزهای قبل منتظرند. برایشان تعریف کرده‌ام که مردم لرستان وقتی جوانی را از دست می‌دادند، با گِل‌مالی اندوه خود را نشان می‌دادند و امروز این رسم زیبا را برای امام حسین (ع) و یاران باوفایشان زنده نگه داشته‌ایم. برایشان گفته‌ام که گِل‌مالی فقط یک رسم نیست، یک پیمان است، یک اعلام وفاداری به راه حق است.

گِل‌مالی مردم لرستان در روز صبح عاشورا

حجت‌الاسلام محمد علی‌نیا امام جمعه شهرستان رومشکان در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی سفیرافلاک اظهار داشت: آئین گِل‌مالی یکی از رسوم مرسوم در استان لرستان در دهه اول محرم و روز عاشوراست که توسط عزاداران با شکل و فرم خاصی انجام می‌شود. در این آئین سعی می‌شود گل از مرغوب‌ترین و بکرترین خاک‌ها تهیه شود. همچنین گلاب‌های نذری و آب‌جوش آماده می‌کنند و این مراحل از شب عاشورا تا صبح عاشورا ادامه دارد.

وی افزود: فلسفه این کار چند مورد است؛ اولین مورد آن است که در لرستان از قدیم‌الایام رسم بوده اگر کسی عزادار می‌شد و عزیزی را از دست می‌داد، به نشانه عزا سر، شانه‌ها و موهای خود را گِل‌مالی می‌کرد. در عزای سیدالشهدا (ع) به دلیل اینکه ایشان را عزیزترین فرد می‌دانند، عزاداران مقدار بیشتری گِل‌مالی می‌کنند تا نشانه‌ای از حزن و اندوه باشد.

امام جمعه شهرستان رومشکان بیان کرد: این کار همچنین نوعی تشبیه و همذات‌پنداری با فرزندان سیدالشهدا (ع) است که در بیابان‌ها سرگردان بودند و در خاک و گِل خرابه‌ها آواره شده بودند.

وی ادامه داد: نکته سوم این است که عزادارانی که با سر و روی خاکی و گِلی در مراسم حاضر می‌شوند، حالت حزن، غم و اندوه بیشتری را در شکل و شمایل عزاداری ایجاد می‌کنند که این خود تأثیر عمیقی بر فضای عزاداری می‌گذارد.

شاپور بخشی‌زاده، باستان‌شناس و فعال فرهنگی در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی سفیرافلاک اظهار داشت: آئین گل‌مالی ریشه در فرهنگ اصیل ایرانی داشته و دارد. در روایات آمده است که پس از آن‌که رستم، ناخواسته فرزندش سهراب را کشت، خود را گِل‌مالی کرد. همچنین در ایران باستان، مردم پس از کشته‌شدن سیاوش، هر ساله به یاد مظلومیت او خود را گِل‌مالی می‌کردند و برای بزرگداشت یاد او، عَلَم‌ها را در کوچه‌ها و محله‌ها می‌گرداندند.

وی افزود: پس از پذیرش اسلام، مردم ایران هر ساله در روزهای تاسوعا و عاشورا به یاد عزیز دردانه حضرت زهرا (س)، یا خود را در گِل می‌غلتانند و یا بر سر و شانه خود گِل می‌گذارند. این کار دو دلیل مهم دارد: نخست، به نشانه بی‌وفایی و بی‌بصیرتی خواص و عوامی که در روز عاشورا فرزند رسول‌الله (ص) را یاری نکردند و او را به بهای دنیوی فروختند. دوم، به عنوان فریادی تاریخی و کوس رسوایی بر ظلمی که در این روز بزرگ بر فرزند زهرای اطهر (س) روا داشته شد؛ ظلمی که تا قیامت فراموش نخواهد شد و خود تبلیغی بزرگ علیه امویان بود که سنت رسول خدا (ص) را فراموش کردند و عترت او را به اسیری بردند. آنان سر مولایمان حسین (ع) را بر نیزه کردند و در واقع، این روز، روز مرگ دین به دست آل‌ابوسفیان بود.

بخشی‌زاده ادامه داد: آئین گِل‌مالی در حقیقت بیان اوج مصیبتی است که بر خاندان رسول خدا (ص) وارد شد. حتی در مرگ بزرگان، علاوه بر گِل‌مالی، گیسوان دختران جوان را نیز به نشانه عزا می‌بریدند. این مراسم نماد برائت، فریاد اعتراض و کوس رسوایی بر ظلمی است که امتی بر عزیز زهرای اطهر (س) روا داشتند و فرزند او را مظلومانه به شهادت رساندند.

انتهای خبر/