به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «سفیرافلاک»، قدمت برگزاری مراسم شب یلدا به هزاران سال پیش برمی‌گردد، آئینی به قدمت تاریخ که مردم ایران در آستانه رسیدن فصل زمستان، بلندترین شب سال را جشن می‌گرفتند و این شب را با مهمانی و دورهمی سپری می‌کردند.

به دلیل اینکه آخرین شب از فصل پائیز، یک دقیقه از شب‌های دیگر بلندتر است، همین بهانه‌ای شده تا سال‌های سال مردمان این سرزمین جشنی را برگزار کنند که در هر شهر و دیاری این جشن عنوان خاصی دارد و برگزاری مراسم شب یلدا با آئین‌های ویژه در هر نقطه از کشور برگزار می‌شود.

شب یلدا با آداب و رسومی همراه است که نشان از فرهنگ غنی هر استان است، آئینی‌ با رنگ و بوی صمیمیت، مهربانی، دور هم بودن، رفع کدورت و ناراحتی‌ها، دیدار با بزرگ‌ترها که هر یک از این آئین در جای خود بسیار ارزشمند است.

اما در استان لرستان شب یلدا به «شوچِله» شهرت دارد و مردمان این دیار به همین مناسبت آئین‌هایی را برگزار می‌کنند، اگرچه به مرور زمان برخی از این آئین کمرنگ شده اما بسیاری از آداب و رسوم این شب طولانی، همچنان پابرجاست.

از شال‌اندازی تا چهل‌سرود

بهزاد پاکدل کارشناس آئین‌های سنتی لرستان در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «سفیرافلاک» با اشاره به آداب و رسوم مردم لرستان در شب یلدا، اظهار داشت: در استان لرستان مانند سایر استان‌های دیگر مراسم شب چله با آداب و رسوم خاصی همراه است البته در گذشته به دلیل بافت منازل و شیوه زندگی‌ها، این آئین‌ها بسیار پررنگ بود ولی هنوز هم در برخی از مناطق مشاهده می‌شود.

وی افزود: یکی از آئین‌های سنتی شب یلدا، «شال‌اندازی» است، به این معنا که با تاریک شدن هوا، نوجوانان پسر، دستمال بلندی را به دست می‌گرفتند و به صورت گروهی بر سر پشت‌بام‌ها می‌رفتند، سپس شال‌ها را از پشت‌بام به پائین منزل همسایه آویزان می‌کردند و همسایه هم با دیدن این شال، خوراکی، شیرینی یا هرآنچه که داشت را در دستمال می‌گذاشت و گِره می‌زد تا پسربچه بتواند آن را به بالا بکشد.

کارشناس آئین‌های سنتی لرستان تصریح کرد: از دیگر آئین‌هایی که در این شب برگزار می‌شود، فال چهل‌سرود است که معمولاً توسط بزرگ‌ترها انجام می‌شد و در واقع ۴۰ بیت شعر در این شب سروده می‌شد و سپس هر کسی با نیتی این فال را می‌گرفت البته این رسم هنوز هم در برخی از مناطق استان برگزار می‌شود.

پاکدل بیان کرد: شاهنامه‌خوانی هم یکی دیگر از آداب و رسوم مردم استان است که در این شب وقتی همه فامیل کنار هم جمع شدند، شاهنامه‌خوانی که البته با ابیاتی که توسط بزرگ‌تر فامیل انتخاب شده، خوانده می‌شود.

وی صله‌ارحام را مهم‌ترین هدف شب یلدا برشمرد و گفت: این رسم با همه برنامه و آئین‌هایی که دارد، اما هدف اصلی از برگزاری جشن یلدا، دورهم بودن و صله‌ارحام است که در استان لرستان از چند شب قبل از فرارسیدن شب یلدا، بزرگ‌ترهای فامیل، همه اقوام را دعوت می‌کنند تا در این شب طولانی کنار هم باشند.

کارشناس آئین‌های سنتی لرستان یادآور شد: رسم «کاسم‌سا» که یکی از آداب و رسوم مهم مردم لرستان است در این شب جایگاه بسیار خاصی دارد و هدف این است که همه در کنار هم باشند و بر سر یک سفره گِرد هم جمع شوند تا از طولانی‌ترین شب سال بهترین استفاده را نمایند.

پاکدل بیان کرد: بُردن هدیه برای نوعروسان از دیگر آئین‌های شب یلدا در لرستان است، معمولاً یک روز قبل از شب یلدا، خانواده داماد برای نوعروسی که نامزد است انواعی از هدیه، لباس، خوراکی و تنقلات ویژه شب یلدا را می‌برند که نشان از محبت و مهر بین دو خانواده است.

وی یادآور شد: خوراکی‌های ویژه این شب در لرستان گندم‌برشته، گردو و بادام، انار و گاهی هم شیرینی برساق است که البته امروزه خوراکی‌های جدیدی هم اضافه شده ولی در گذشته در کنار این تنقلات، نخودچی و کشمش هم بوده است.

شب یلدا فرصتی برای تقویت روابط اجتماعی 

فریبا نظری جامعه‌شناس در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «سفیرافلاک» اظهار داشت: فلسفه اصلی و مهم شب یلدا، دور هم بودن اعضای فامیل و خانواده است که به بهانه اینکه شب یلدا یک دقيقه از شب‌های دیگر طولانی‌تر است، همه خانواده دور هم جمع شوند و ساعات‌هایی را با هم باشند.

وی افزود: صله ارحام و دید و بازدید از مهم‌ترین آموزه‌های دینی و سفارش بزرگان ماست لذا شب یلدا بهترین فرصت است که همه فامیل با کنار گذاشتن هرگونه کینه و دلخوری، در این شب آشتی کنند و با صحبت کردن و کنار هم بودن، به دور از همه دغدغه‌ها شادی نمایند.

جامعه‌شناس تصریح کرد: تقویت روابط اجتماعی یکی از اهداف اصلی این شب طولانی است و وقتی به نتیجه شب یلدا نگاه می‌کنیم، می‌بینیم وقتی فامیل با صفا و صمیمیت کنار هم جمع می‌شوند، بهتر می‌توانند به آرامش برسند.

نظری دوری از چشم‌ و هم‌چشمی را در شب یلدا یک ضرورت برشمرد و گفت: لازم است که خانواده‌ها در این شب، دور هم بودن را ملاک قرار دهند و از تجملات و اسراف دوری کنند.

وی یادآور شد: همچنین در این شب لازم است که از دورهم بودن بهترین استفاده را داشته باشیم، نه اینکه مدام هر کسی خیره به گوشی تلفن همراه خود باشد و در این شب لحظاتی بیشتر کنار هم شویم و از صحبت کردن با دیگران و فامیل لذت ببریم.

انتهای خبر/