در همین راستا به دلیل اهمیت صنایع دستی در لرستان گفتگویی تفصیلی با عباس حمزه‌ای، معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی اداره‌ کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان انجام شده است که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:

چه تعداد صنعتگر لرستانی در حوزه صنایع دستی فعالیت می‌کنند؟

از سال ۱۳۸۹ ثبت‌نام صنعتگران حوزه صنایع دستی در سامانه‌های مربوطه آغاز شد و طی این ۱۵ سال، ۹ هزار نفر در سامانه صنایع دستی ثبت‌نام شده‌اند، این صنعتگران بر اساس زمان صدور و یا تمدید مجوز به سه دسته فعال، نیمه‌فعال و غیرفعال تقسیم می‌شوند.

افرادی که هر سال و یا هر دو سال مجوز خود را تمدید می‌کنند در دسته فعال، کسانی که بین دو تا چهار سال یک‌بار تمدید می‌کنند نیمه‌فعال و آن‌هایی که بیش از چهار سال مجوز خود را تمدید نکرده‌اند، غیرفعال محسوب می‌شوند.

در حال حاضر، ۲ هزار صنعتگر فعال و ۲ هزار صنعتگر نیمه‌فعال که شغل اصلی آن‌ها صنایع دستی است، در استان فعالیت می‌کنند.

چند رشته صنایع دستی در لرستان وجود دارد؟

در حال حاضر ۹۰ رشته صنایع دستی در لرستان وجود دارد که از این تعداد، بیش از ۵۰ رشته بومی استان است، از جمله این رشته‌ها می‌توان به دستباف‌های عشایری، ورشوسازی و قلم‌زنی اشاره کرد.

رشته‌های بومی رشته‌هایی هستند که از دیرباز در بطن جامعه بومی استان رواج داشته به انضمام رشته‌هایی که تولید آن‌ها بیش از ۵۰ سال در استان رواج دارد.

رشته‌های غیربومی شامل رشته‌هایی است که به تازگی وارد استان شده و سابقه تولید آن‌ها در استان به ۵۰ سال نمی‌رسد مانند هنر ملیله‌سازی که حدود ۱۰ سال است در بروجرد رواج یافته و منشأ آن اصفهان و زنجان است.

در حال حاضر چه برنامه‌هایی برای حمایت از صنعتگران صورت می‌گیرد؟

حمایت‌های ما در سه محور اصلی آموزش، نمایشگاه و اعطاء تسهیلات متمرکز شده است؛ در حوزه آموزش، تمرکز اصلی بر ارتقاء کیفیت تولیدات و توانمندسازی شاغلان صنایع دستی قرار دارد. آموزش این افراد نقش کلیدی در افزایش کیفیت و رقابت‌پذیری محصولات دارد.

یکی از مهم‌ترین برنامه‌های آموزشی، برگزاری کلاس آنلاین نحوه دریافت مُهر ملی کیفیت و مرغوبیت است که توسط استاد داوود ملایی، از پایه‌گذاران مُهر ملی و بین‌المللی در کشور، به‌صورت مجازی برگزار می‌شود، این آموزش‌ها به هنرمندان کمک می‌کند تا با استانداردهای تولید آشنا شده و محصولاتی ارائه دهند که شایستگی دریافت نشان ملی را داشته باشند.

در حوزه نمایشگاهی نیز، از تمام ظرفیت‌های داخل و خارج استان برای معرفی صنایع دستی استفاده می‌شود، اما هزینه‌های بالای ایاب و ذهاب و حمل‌ و نقل، به چالشی اساسی برای شرکت در نمایشگاه‌ تبدیل شده و برای صنعتگران مقرون‌به‌صرفه نیست، همچنین اعتبارات لازم برای برگزاری نمایشگاه‌های ملی و منطقه‌ای در اختیار معاونت نیست. 

برای رفع این چالش، برنامه‌هایی نظیر استفاده از ظرفیت انجمن‌ها و سازمان‌های مردم‌نهاد برای شرکت در نمایشگاه‌ها توسط این نهادها، تقسیم هزینه‌های شرکت در نمایشگاه میان صنعتگران و همچنین راه‌اندازی بازارچه‌های موقت و بازارهای هفتگی هنر در سراسر استان با مشارکت میزهای تخصصی و بخش خصوصی در دستور کار قرار گرفته است.

در زمینه تسهیلات نیز، با وجود محدودیت منابع مالی، تلاش‌هایی برای اعطاء وام‌های خرد به صنعتگران از منابع تسهیلات تبصره ۱۸ و مشاغل خانگی انجام شده است. 

در بخش زیرساختی، طی دو سال گذشته پنج میز تخصصی صنایع دستی تشکیل شده و یک انجمن صنایع دستی ثبت شده است؛ همچنین دو انجمن سازگران و ورشوسازی بروجرد نیز در حال ثبت برنامه داریم و این میزهای تخصصی و انجمن‌ها را برای جلب حمایت‌های مادی و معنوی از صنایع دستی به علاقمندان و افراد تأثیرگذاری که می‌توانند به این حوزه کمک کنند، معرفی می‌کنیم. 

متأسفانه در حال حاضر صنایع دستی به عنوان بخش عمده هنر استان، مغفول مانده است و آنچنان که باید مورد توجه قرار نمی‌گیرد، بنابراین این برنامه برای افرادی است که در استان به صنایع دستی علاقه دارند و می‌توانند به این بخش کمک کنند.

مهم‌ترین چالش‌ها و فرصت‌های پیش روی صنایع دستی در لرستان چیست؟

با استناد به کشفیات ارزشمند در غارهای باستانی خرم‌آباد، سابقه صنایع دستی در استان لرستان به هزاران سال پیش بازمی‌گردد. این قدمت تاریخی، لرستان را به یکی از خاستگاه‌های مهم تولید هنر در ایران و جهان تبدیل کرده است؛ آثاری مثل مفرغ و نقوش غارهای باستانی گواهی بر درخشش هنری این دیار در طول تاریخ‌اند.

با توجه به این پیشینه غنی، ضروری است که صنایع دستی استان هم پای این تاریخ با عظمت، وارد عرصه‌های ملی و بین‌المللی شود و جایگاه شایسته خود را در تولیدات هنری کشور بازیابد اما متأسفانه، کمبود اعتبارات مانع تحقق این هدف شده و اجازه نمی‌دهد ظرفیت‌های بی‌نظیر استان در حوزه صنایع دستی به شکوفایی کامل برسد.

آیا برنامه‌ای برای احیاء هنرهای سنتی فراموش‌شده در استان وجود دارد؟ 

در حوزه احیاء هنرهای سنتی، لرستان طی سه سال گذشته در میان ۱۴ استان منتخب کشور قرار گرفته و موفق به احیاء رشته‌های گره‌چینی، حرمی‌بافی و قواره‌بری شده است، با وجود تعهد سالانه برای احیاء یک رشته، امسال تصمیم گرفتیم به‌منظور جلوگیری از دست رفتن فرصت احیاء و چشم‌پوشی آگاهانه از کسب امتیاز در سال‌های آینده، پنج رشته سیاه‌چادر‌بافی، آینه‌کاری، ارسی‌سازی، موتابی و چاپ قلمکار را به‌طور هم‌زمان احیاء کنیم و کلاس‌های آموزشی این رشته‌ها از ابتدای شهریورماه در شهرهای دارای ظرفیت استان آغاز خواهد شد.

چگونه می‌توان از دانش و تجربه‌های هنرمندان پیشکسوت در آموزش نسل جوان استفاده کرد؟

در مسیر احیاء صنایع دستی، خانه‌های صنایع دستی نقش بسیار مؤثری در احیاء هنرهای سنتی ایفاء کرده‌اند، این خانه‌ها نه‌تنها به‌عنوان پایگاه‌های آموزشی و تولیدی عمل می‌کنند، بلکه بستری برای تبادل تجربه میان هنرمندان جوان و پیشکسوتان فراهم کرده‌اند؛ استفاده از دانش و تجربه استادکاران باسابقه در این فضاها، موجب انتقال مهارت‌های اصیل و ارتقاء کیفیت آثار تولیدی شده است.

تجهیز خانه ورشو و خانه چوب بروجرد با همین هدف انجام شده تا علاقه‌مندان بتوانند از ظرفیت این مراکز بهره‌مند شوند، البته این الگو باید در سطح ملی نیز گسترش یابد.

لرستان با تاریخ پربار و جغرافیای متنوع خود، یکی از مهم‌ترین مراکز صنایع دستی در ایران محسوب می‌شود، از دیرباز تا امروز صنعتگران لرستانی با استفاده از مواد محلی و تکنیک‌های دست‌ساز، آثاری خلق کرده‌اند که بیانگر هویت ملی و منطقه‌ای است.

صنایع دستی لرستان ظرفیت بالایی برای رشد دارد که با همکاری بین هنرمندان محلی و سازمان‌های حمایتی می‌توان این میراث ارزشمند را به شیوه‌ای پایدار به نسل‌های آینده منتقل کرد.

انتهای خبر/